Kasım Ayı Tarım Bülteni

Değerli üreticilerimiz ;

Bazı yüksek kesimlerde toplama işlemi devam ederken , gelecek yılın ürününü arttırmak ve

bahçelerimizi kışa hazırlamaya yönelik çalışmalar Kasım ayında da devam edilir.

🌰Fındık ocaklarında budama ve kök sürgün temizliğine devam edilebilir.

🌰Fındık bahçelerinden toprak analiz örneği alınmaya devam edilebilir

🌰Tarım kireci , fosfor ve potasyumlu organik gübreler verilebilir.

🌰Bahçe atıklarından ve hayvansal gübrelerden yapılan kompost gübreler verilebilir.

🌰Yanmış hayvan gübreleri bu ayda verilmeye başlanır.

🌰Fidan çukurları açılıp , yeni dikim yapılmaya başlanılabilir.

🌰Toprak bellenebilir , çapalanabilir.

BUDAMA VE KÖK SÜRGÜN TEMİZLİĞİ

Fındıkta budama, dikimle başlayan ve ağacın ekonomik ömrünün sonuna kadar

devam eden en önemli kültürel uygulamalardan biridir.

BUDAMANIN FAYDALARI

🌰Düzgün ve kuvvetli taç oluşumunu sağlar,

🌰Bitkilerin daha uzun süre verim çağında kalmasını sağlar,

🌰Bitkilerin daha kaliteli meyve vermesini sağlar,

🌰Verim artışı sağlar,

🌰Bitkilerin daha iyi ışık almasını ve havalanmasını sağlar,

🌰Tozlanma oranını arttırır,

🌰Kök sürgünü temizliği yapılarak, bunların su ve besin maddelerini sömürmeleri

engellenir,

🌰Bakım, hasat, hastalık ve zararlılarla mücadele vb. teknik işler kolaylaşır,

🌰Ağaç kısa sürede verime yatar,

🌰Verim dalgalanmaları azalır.

BUDAMA ZAMANI

Sonbahar-Kış Budaması: Budamaya bitkinin dinlenmeye girdiği ve büyük oranda yaprakların

döküldüğü dönem dikkate alınarak başlanmalıdır ve kış soğuklarından önce

tamamlanmalıdır. Ocak içerisinde kurumaya yüz tutmuş, kurumuş, sıklaşmış, gelişmeden

geri kalmış dallar ile kök sürgünleri temizlenmelidir.



İlkbahar Budaması: Sonbahar-Kış budamasının eksikliklerini tamamlayan bir budamadır.

Mart ayından itibaren başlayan yaklaşık 3 aylık dönemde gerçekleştirilmelidir.

FINDIKTA BUDAMA ÇEŞİTLERİ

Dikimden önce fidanların zedelenmiş kökleri, sağlam doku noktasından kesilmeli ve uzun

kökler kısaltılmalıdır. Fidanlar 35-40 cm uzunluğunda olacak şekilde bir göz üzerinden tırnak

bırakılmadan, gözün ters istikametinden budama makası ile kesilmelidir.



🌰1. Yıl dikimi takip eden gelişme yılında fidanlara müdahale edilemez.

🌰 2. Yıl Mart ayında, tomurcuklar uyanmadan önce topraktan 5 cm yükseklik kalacak

şekilde fidanların tepesi vurulur. Fidanlara gerekli bakım ve mücadele işlemleri

uygulanır. Mayıs ayı sonlarına doğru kesim yerinden çıkan sürgünlerden iyi gelişen ve

dışa bakan bir tanesi seçilir, diğerleri kesilir. Fidanların bakımı düzenli bir şekilde

yapılarak, kışa hazırlıklı girmeleri sağlanır.

🌰3.Yılda fidanlarda bir önceki yıl seçilen sürgün 100 cm yükseklikten ve yine toprağa

bakan göz üzerinden kesilir. Bu kesim işleminden sonra gelişen sürgünlerden bir

tanesi doruk dalını, diğer iki tanesi de yan dalları oluşturmak üzere sağlı-sollu olarak

seçilir ve diğerleri kesilir.

🌰4.Yılın Mart ayında doruk dal ile iki yan dal, gelişme durumlarına göre, 60-80 cm'den

ve dışa bakan göz üzerinden kesilir. Daha az gelişme gösterenlere ise dokunulmaz.

Düzenli bakım sonucunda, seçilen dallar üzerinde o yılın sürgünlerinden karşılıklı

olarak gelişen ikişer sürgünün dışındakiler çıkarılır. Son yıl da aynı işlem tekrar

edilerek 5. yılın sonunda şekil budaması tamamlanmış olur.

Verim (Ürün) Budaması:

🌰Fındıkta tam verim çağı çeşide, bakım şartlarına ve ekolojiye göre değişmekle birlikte

20-25 yaşlarına kadar devam etmektedir. Bundan sonra ana dallar üzerindeki yan

dallarda sıklaşma, sürgün faaliyetlerinde ve buna bağlı olarak da verimde azalmalar

gözükür.

🌰Verim budamasında, ağaca ilk 5 yılda verilmiş şekle bağlı kalmak koşuluyla;

🌰Kurumuş, kırılmış ve cılız sürgünler ile ocak içlerine doğru büyümüş sürgünler

çıkarılmalı,

🌰Ocak dışına doğru çok uzamış sürgünler kısaltılmalı,

🌰 Ocak içlerini açmaya yönelik olarak yaşlanmış, hastalıklı ve üst üste gelişme

gösteren dallar dip kısımlarından kesilmeli,

🌰Kesilen dalların yerine, aynı yönde gelişme gösteren kök sürgünlerinden birinin

gelişmesine izin verilmeli



Fındık ocaklarında her yıl bol miktarda gelişen kök sürgünleri, daha sonra dalların

gençleştirilmesi amacıyla kullanılabileceği yönüyle yararlı gibi gözükürken, ihtiyaçtan fazlası

ocakların yeterince güneşlenememesine, havalanmanın ve tozlanmanın yetersiz olmasına,

dalların sıklaşmasına, gereksiz su ve besin elementi sarfiyatına neden olmaktadır. Bu

nedenle, fındık ocaklarında meydana gelen bu sürgünler henüz taze iken çıkarılmalıdır. Bu

amaçla her yıl, yılda en az iki kez olmak üzere Mayıs sonu ile Haziran başı arasında ve

Sonbaharda bu sürgünler temizlenmelidir.

Gençleştirme Budaması:

Fındıkta diğer meyve türlerinden farklı olarak, dal yaşı ve dikim yaşı vardır. Ekonomik

verim çağında olan bahçelerde, ocakların içinden kesilecek olan yaşlı dalların yerine,

kesimden 5-6 yıl önce bunların yerini alacak sürgünler (ikame dal) belirlenir. Bu sürgünlerin

gelişmesine izin verilerek, verimde süreklilik sağlanır.





Dikim yaşı da fındık yetiştiriciliğinde verimi etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Fındığın

ekonomik ömrü 55-60 yıldır. Daha yaşlı bahçelerde verimde önemli düşüşler görülmektedir.

Çünkü ocaktaki ana bitkinin kökü yaşlanmış olmakta dolayısıyla bu kökten çıkan sürgünlerin

verim potansiyeli de düşük olmaktadır. Bu yüzden yaşlanmış ve verimden düşmüş

ocakların sökülüp, bahçenin yeniden tesis edilmesi gerekmektedir.

BUDAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

1. Ocaklar arası mesafe en az 4m olmalı

2. Ocaktaki dal sayısı , ocağın konumuna göre 6-7 adetten fazla olmamalı

3. Yaşlı dalların yerine bırakılan ikame dallar ocağın dış kısmında gelişen kök

sürgünlerinden seçilmeli

4. Budama doğru zamanda yapılmalı

5. Bahçe içerisinde ve kenarlarındaki diğer meyve ağaçları kesilmeli

6. Ana dalların kesilmesi sırasında diğer dalların yaralanmamasına dikkat edilmeli

7. Budama artıkları bahçede bırakılmamalı ve bahçe içinde yakılmamalı

8. Bahçe içinde tozlayıcı olarak dikilmiş çeşitler kesilmemeli

9. Dallar budama testeresiyle toprak seviyesinden pürüzsüz bir şekilde kesilmeli

10. Ocaklarda kurumuş , kırılmış , yaşlanmış ve hastalıklı dal olmamalıdır.

TOPRAK ANALİZ ÖRNEĞİ ALINMASI

Fındık bahçesinin sıra üzerinden yani fındık ocaklarının sağ yada sol tarafından son

dalın 40-50 cm dışarısından toprak numunesi alınmalıdır. Örnek alınacak yerin üst

yüzeyi (çimen tabakası) ince bir tabaka halinde otlardan temizlenerek açılır.



Temizlenen bu alanda 25 cm derinliğinde bir çukur açılır. Çukurun bir yüzeyi düzeltilir.

Düzeltilen bu yüzeyden kürekle 3-4 cm kalınlığında bir toprak kesiti helva dilimi

şeklinde alınır ve bir torba yada temiz bir yüzey (çuval vs) üzerine konulur.





Bu işleme aşağıdaki şekilde de görüldüğü gibi arazinin bir kenarından başlayarak

zik-zak hatlar üzerinde devam edilir. Bu şekilde bahçenin en az 9-10 yerinden toprak

kesiti alınmalıdır. Alınan ve bir yerde biriktirilen bu toprakların içerisindeki taş,

yaprak, odun parçaları vs. gibi yabancı maddeler temizlenir. Büyük kesekler el ile

parçalanarak ufalandıktan sonra iyice karıştırılarak harman edilir. Hazırlanan bu

topraktan 1 kg kadarı alınarak laboratuvara götürmek üzere bir poşete konulur. Eğer

toprak nemli ise gölge bir yerde bir müddet kurutulmalıdır.

FINDIĞIN DEPOLANMASI

Fındık içerisinde yüksek oranda doymamış yağ bulunmakta bu sebeple doğru bir depolama

yapılmadığında bozulması kolayca meydana gelmektedir. Hasat ile elde edilen fındıklar

genellikle %12 nem içerecek kıvama gelene kadar kurutulmaktadır. Bundan sonrasında

tüketici ile buluşması için yerel pazarlarda satılmakta ya da uzun süreli lojistik yolculuğu için

depolanmaktadır. Fındığın depolanmasında dikkat edilmesi gereken hususlar şu şekildedir:



🌰Serin, kuru ve kolayca havalanabilir bir yerde depolanması gerekir. Böyle bir yerde

ortalama 1 yıla kadar depolanabilir

🌰1 yıldan fazla süreli depolama işlemlerinin; 2-4.5 derecenin ve nispi rutubetin ise %55-

70 arasında olan bir yerde yapılması gerekir

🌰Fındık özellikle jüt kumaş ile yapılmış torbalarda depolanmalıdır

🌰Fındık depolanmasında depolamanın yapıldığı yerin ısısı 15 – 20 dereceyi kesinlikle

aşmaması gerekir

🌰Depolamanın yapıldığı yerde herhangi bir duvarın toprakla temas etmemesi, zemin

altında kirli ya da temiz su boruları geçmemeli, kapı aralıkları ya da altları fare gibi

haşerelerin geçmeyecek şekilde düzenlenmesi gerekir.

🌰Çatı kısımlarının aşırı sıcak ve ya aşırı soğuk geçirmemelidir.

KİREÇ VE GÜBRE UYGULAMASI NASIL OLMALIDIR?

🌰Mevsim itibariyle bölgemizde, fındık coğrafyamızda kireç uygulama dönemi

başlamıştır. Tarım kireci, kalsiyum karbonat denilen bir üründür. Karadeniz

bölgesi özellikle çok yağmur aldığı için topraktaki kalsiyum ve magnezyum

yıkanıp, demir ve alüminyum elementleri oransal olarak fazla olduğu için toprak

asit özelliği kazanmaktadır. Bu asit topraklarda köklerin gelişimi durduğu veya

azaldığından dolayı bitki besin elementlerini topraktan alıp yukarıya fındığın

dalına gövdesine ve kendisine bitki besin elementi ulaştıramamaktadır. Bu asit

sorunu tarım kireci ile çözülebilir. Tarım kirecinin verilme dönemi sonbahar ve

kış aylarıdır çünkü yağmur ve kar suları ile beraber kireç atılmış bölgenin

içerisine sızarak o bölgedeki asit karakterini çözmesi ve düşük olan pH değerini

yukarı çıkartması istenmektedir. Şu an bizim bölgemizde genel olarak pH yani

toprağın asit derecesi yaklaşık 4 ile 6 arasındadır. 4 ile 6 ise fındık tarımına

elverişli pH değerleri değildir. Kireç ilavesi ile bu değerleri 6 buçuğa

çıkartmaktayız.

🌰Çoğunlukla ocağın iç tarafına atılmakta ve iş bitirilmekte zannedilmektedir.

Halbuki kireç dal iz düşümü dediğimiz ocağın yaklaşık 50-60 santim arka

tarafından ve 40-50 santim genişliğindeki bant içerisine serpilerek ve sonra da

çapalanması en doğru kireç atım şekli olarak tabir edilebilir. Çapalanmazsa ne

olur. Bölgemiz çok yağmurlu olduğu için atılmış olan kireç yüzey akışla birlikte

toprağa işlemeden gidecektir. Bunu önlemek amacıyla toprak haşır neşir

edilmesi en uygun kireç atılma şeklidir



🌰Bu dönemde toprağa verilecek olan fosforlu ve potasyumlu katı organik gübreler de,

aynı şekilde ocak iz düşümüne verilip , toprak ile karıştırılmalıdır.

🌰Toprağın pH değeri, besin elementlerinin bitkilere olan elverişliliğini etkileyen önemli

bir faktördür. Asit topraklarda özellikle fosforun elverişliliğindeki azalma oldukça

önemlidir. Zira asit bir toprakta uygun bir tarım kireci uygulaması ile asitlik

giderilmeden fosforlu gübre kullanımı durumunda, gübreden istenen fayda

sağlanamayacaktır. Bununla birlikte asitlik giderilmeden fosforlu gübre uygulamasına

devam edilmesi durumunda, gübrelerin bitkilere toksin etkisi yapması kaçınılmaz

olacaktır.

🌰Toprak pH’sı 6,5’un altına düştükçe fosforun yarayışlılığı azalır. Toprak pH’sı 6,5’un

altına düşünce fosforun çözünürlüğünde meydana gelen azalma, toprak çözeltisinde

fazla miktarda bulunan demir, alüminyum ve mangan gibi katyonlar ile fosforun

çözelti oluşturmasından kaynaklanır. Toprak çözeltisinde demir, alüminyum ve

mangan konsantrasyonu pH 6,5 civarında en düşük düzeydedir. O nedenle Toprak

pH'sı 6,5 – 7,5 arasında olduğu zaman fosforun çözünürlüğü en yüksek düzeyde bulunur.

🌰Hayvan ve bahçe atıklarından yapılan kompostlar ve ya yanmış hayvan gübreleri yine

ocak iz düşümüne gelecek şekilde toprağa verilebilir. Eğer hayvan gübresini

kullanacaksak , hayvan gübresinin yaş olmaması gerekmektedir. Üreticilerin yaptığı

en büyük hata yanmamış hayvan gübresin fındık bahçesinin uygun bir yerine dökerek

yanmasını beklemek ve ya yaş olarak kullanmaktır. Bu süreçte bahçeye döktüğümüz

hayvan gübresi çevrede ki zararlıları kendine çekerek , bahçede zarara yol

açmaktadır. Hayvan gübrelerini bahçeden uzak ve üstü kapalı olacak bir şekilde

yanmasını sağlamak gerekmektedir.

FINDIKTA YENİ DİKİM

Dikilecek fındık çeşidi seçilirken, üretilecek çeşidin verimli ve kaliteli bir tür olmasına önem

vermek gerekir ki hasat sırasında bolca ürün alınabilsin. Ana çeşidin maksimum seviyede

meyve tutumunun olabilmesi için de bahçede mutlaka tozlayıcı çeşitlere yer verilmelidir.

Fındık bitkisi kök sürgünü oluşturan bir türdür. Bu nedenle fındık fidanı seçilirken kök

sürgünlerine dikkat edilmelidir. Dikkat edilmesi gereken özellikler:

🌰 İyi, yoğun ve sağlıklı kök oluşturmuş sürgünler tercih edilmelidir.

🌰Sürgün üzerinde iyi bir şekilde oluşmuş tomurcuklar bulunmalıdır.

🌰Mümkünse 1-2 yaş civarındaki fidanlar tercih edilmelidir.

Bu özelliklere uygun bulunan fidanlar köklere zarar vermeden çıkarılmalıdır. Çıkarılan

sürgünlere dikim budaması yapılmalıdır. Bu budama ile zarar görmüş olan, fazla uzun olan

kökler uygun bir noktasından kesilmelidir. 35-40 santimetrede hazırlanan fidanlar uygun

dikim çukurlarına ekilmelidir.

Fidan dikim zamanı için en uygun aralık sonbahar aylarıdır fakat şubat ve mart aylarına kadar

da dikim yapılabilmektedir.

Fındık için genellikle iki farklı dikim sistemi kullanılır. Bunlar “Ocak Dikim Sistemi” ve “Çit

Dikim Sistemi“dir. Geleneksel olarak Ocak Dikim Sistemi kullanılmaktadır.

Ocak Dikim Sistemi genellikle düz arazilerde kullanılır. Eğimi olan arazilerde teraslama

yapıldıktan sonra kullanılabilir. Bu sistemde açılan çukurlar dikimden en az bir ay önce 120

cm çap ve 60 cm derinlikte olmalıdır.



Çit Dikim Sistemi düz arazilere de uygulanabildiği gibi çoğunlukla eğimli arazilere ve toprak

derinliği fazla olmayan arazilerde tercih edilmektedir. Arazide 1.5-2 m teras genişliği olan ve

teraslar arası 3.5-5 m mesafe olan teraslama yapılır. Dikim için 1.5-2 m aralıklarla 50 cm

genişliğinde 30-40 cm derinliğinde çukurlar açılır. Eğer arazi düz ise bu sistemde

oluşturulmuş sıralar arasında 4-5 m mesafe bırakılmalıdır.