Karadeniz Bölgesi’nde Mart ayı sonu ve Nisan ayı başında yaşanan ani sıcaklık değişimleri, fındık üreticileri için ciddi bir risk oluşturuyor. Özellikle yeni sürgünlerin geliştiği bu hassas dönemde karşılaşılan zirai don, fındıkta hem kalite hem de verim kaybına yol açabiliyor.
Zirai don, gece sıcaklıklarının 0°C’nin altına düşmesiyle tarım ürünlerinde doku hasarına yol açan doğal bir olaydır. Özellikle meyve ağaçlarının tomurcuklandığı, sürgün verdiği dönemlerde meydana geldiğinde büyük zararlara neden olabilir.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün yayımladığı Zirai Don Risk Haritası’na göre, 9-10 Nisan 2025 geceleri Karadeniz Bölgesi'nin iç kesimlerinde hafif ila orta şiddette don beklenmektedir. Özellikle aşağıdaki illerdeki fındık bahçeleri risk altındadır:
Ordu
Giresun
Trabzon
Düzce
Zonguldak (iç kesimler)
Yeni uyanan sürgünler ve tomurcuklar oldukça hassastır. Gece sıcaklıklarının 0–4°C’ye kadar düşmesi, bu dokularda don yanığı, kuruma ve gelişim bozukluklarına neden olabilir. Bu durum, sezon sonunda verim kaybı, bozuk iç oranı artışı ve kalite düşüşü ile kendini gösterebilir.
Zirai dona karşı alınabilecek bazı basit ama etkili önlemler, fındık bahçelerinin bu zarardan minimum düzeyde etkilenmesini sağlayabilir:
Yeni sürgünlerin durumu gözlemlenmeli. Soğuğa karşı daha dirençli olan geç uyanan sürgünlerin avantajı olabilir.
Fındık kök çevresine kuru yaprak, ot veya yanmış çiftlik gübresi ile malçlama yaparak toprak sıcaklığını koruyabilirsiniz. Bu yöntem kökleri soğuktan izole eder.
Rüzgârsız gecelerde sabaha karşı yapılan dumanlama, mikroklimayı etkileyerek sıcaklığı 1-2°C artırabilir. Bu da don zararını azaltabilir.
Don olayından sonra sürgünlerde renk değişimi, yumuşama ve büzülme gibi belirtileri kontrol edin. Zarar görmüş dallar zamanında budanmalıdır.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün günlük ve haftalık tahminlerini yakından izlemek, erken önlem almak açısından büyük önem taşır.
Tahminlere göre, 17 Nisan sonrası Karadeniz Bölgesi’nde sıcaklıklar mevsim normallerine dönmeye başlayacak. Özellikle sahil kesimlerinde beklenen 20°C üzeri sıcaklıklar, geç uyanan bahçelerin toparlanmasına yardımcı olabilir.
Zirai don olayları doğal afet niteliğindedir ve tamamen önlenemese de alınacak basit önlemlerle etkisi azaltılabilir. Bu kritik dönemde bilinçli hareket etmek, sezon sonundaki ürün kalitesi ve verimi açısından belirleyici olacaktır.
